Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ ΣΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ

Οι ψαλμοί έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη ζωή των εβραϊκού λαού. Ιδιαίτερα στην πνευματική ζωή, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι. Υπήρχαν αρκετοί και σημαντικοί λόγοι γι' αυτό: χρησίμευαν στη λατρεία του λαού του Θεού, έδιναν ευχαριστία, δοξολογία και αίνο στο Θεό περιείχαν ζωντανές αλήθειες του Θεού και βοηθούσαν στο να έχουν σωστή θεολογία (κάτι παρόμοιο με την Αγία Γραφή σε μας).
Μάθαιναν πως να προσεύχονται και να ευχαριστούν το Θεό, έδιναν παρηγοριά και πνευματική ενίσχυση, ο Θεός τους μιλούσε μέσα από τους ψαλμούς, περιείχαν προφητείες για την έλευση του Μεσσία, κ.α.

Εκτός από τη λατρεία, οι ψαλμοί χρησιμοποιούνταν και σε αρκετές εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής. Συγκεκριμένοι ψαλμοί ψέλνονταν σε ειδικές εκδηλώσεις: στη γιορτή αφιερώσεως (30ος), στη γιορτή Φουρείμ (7ος), στη γιορτή της Πεντηκοστής (29ος), το Πάσχα (83ος και 135ος), στο μνημόσυνο καταστροφής του ναού (137ος), τις τελευταίες μέρες της γιορτής της Σκηνοπηγίας (29ος), στη στέψη βασιλιά (2ος), για να γιορταστεί κάποιο ειδικό γεγονός της ζωής του βασιλιά (132ος), στη διάρκεια καθημερινών θυσιών ολοκαυτώματος (24ος, 38ος, 81ος, 82ος, 92ος, 93ος, 94ος, κ.α.).

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, ΣΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

1. Κρίνοντας από τις παραθέσεις πολλών ψαλμικών χωρίων στην Καινή Διαθήκη και τα κείμενα εκείνα που το λεκτικό τους έχει ψαλμικό ύφος, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι Ψαλμοί, σε σύγκριση με τα άλλα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση στους συγγραφείς του Ευαγγελίου. Με ψαλμικά χωρία οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης περιγράφουν τη ζωή, το χαρακτήρα και το έργο του Μεσσία και με ψαλμικά κείμενα εκφράζουν την προσδοκία της πλήρωσης της επαγγελίας, σε χρόνους πέρα από τον ιστορικό ορίζοντα των ποιητών. Χωρία, όπως «υιός μου εί συ, εγώ σήμερον γεγένηκά σε», «Θεέ μου Θεέ μου, ίνα τί με εγκατέλιπες», «κάθου εκ δεξιών μου έως αν θώ τους εχθρούς σου υποπόδιον των ποδών σου», εφαρμόζονται μεταξύ άλλων στο Χριστό, για να δείξουν το μεσσιανικό χαρακτήρα του.

2. Από τους αρχαίους εκκλησιαστικούς συγγραφείς και Πατέρες ερμηνευτικά έργα στους Ψαλμούς έγραψαν οι: α) Ιππόλυτος Ρώμης, Υπόθεσις διηγήσεως εις τους Ψαλμούς καί ερμηνεία. β) Ωριγένης, Εξηγητικά εις τους Ψαλμούς. Εκλογαί εις τους Ψαλμούς. γ) Ευσέβιος ο Παμφίλου, Υπομνήματα εις τους Ψαλμούς. δ) Μ. Αθανάσιος, Επιστολή προς Μαρκελλίνον εις την ερμηνείαν των Ψαλών. Υπομνήματα εις τους Ψαλμούς. Ερωτήσεις εις τους Ψαλμούς. ε) Μ. Βασίλειος, Ομιλίαι εις τους Ψαλμούς. στ) Γρηγόριος Νύσσης, Είς την επιγραφήν των Ψαλμών. ζ) Ιωάννης Χρυσόστομος, Εξήγησις εις  τους Ψαλμούς. η) Κύριλλος Αλεξανδρείας, Εξήγησις εις τους Ψαλμούς. θ) Θεοδώρητος Κύρου, Ερμηνεία εις τους ΡΝ' Ψαλμούς. ι) Ευθύμιος Ζυγαβηνός, Εξήγησις εις το Ψαλτήριον.

3. Με την ίδρυση της Εκκλησίας το Ψαλτήρι έγινε το «υμνολόγιον» κατά τη δημόσια λατρεία και το «προσευχητάρι» των χριστιανών στην κατ' ιδίαν κοινωνία τους με το Θεό. Σήμερα στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας οι Ψαλμοί κατέχουν περίοπτη θέση. Στις ιεροτελεστίες διαβάζονται στίχοι, μικρά ή μεγάλα αποσπάσματα και ολόκληρος το Ψαλτήρι χωρισμένο σε είκοσι καθίσματα με τρεις στάσεις το καθένα πρέπει να διαβάζεται κάθε βδομάδα, εκτός από την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής που διαβάζεται δύο φορές κάθε βδομάδα.

ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ

Οι Ψαλμοί, ως ποιητική ανθολογία θρησκευτικών λυρικών ασμάτων, εκφράζουν σε ποικίλους τόνους τους παλμούς της ισραηλιτικής ψυχής και αποπνέουν το άρωμα της ευσέβειας. Σ' αυτούς υμνείται το μεγαλείο και η αγάπη του Θεού, εκδηλώνεται η χαρά της κοινωνίας με την πηγή της ζωής και εκφράζονται τα συναισθήματα, οι επιθυμίες, οι ελπίδες και οι φόβοι των πιστών ανθρώπων του Θεού. Η ποικιλία των θεμάτων στα οποία αναφέρονται και η δύναμη του ποιητικού τους λόγου κατέστησαν τους Ψαλμούς το υμνολόγιο όχι μόνο του δεύτερου Ναού και έπειτα της Συναγωγής, αλλά και της Εκκλησίας.

Στους Ψαλμούς ο ποιητής υμνεί τη δόξα, την παντοδυναμία και τη δικαιοσύνη του Θεού. Μελετά το πολύπλευρο έλεός του προς τον άνθρωπο και θαυμάζει την ηθική διακυβέρνηση του κόσμου. Εγκωμιάζει το Νόμο και καλεί σε πρόθυμη υποταγή το λαό και τους ηγέτες του. Μετανοεί για τις ανομίες του, εξομολογείται τις αμαρτίες του, ικετεύει για βοήθεια και ευχαριστεί για την απαλλαγή απ' τις δοκιμασίες, τις ατομικές ή τις εθνικές. Αλλαλάζει από χαρά για τη συμπαράστασή του και ευγνωμονεί τον πλάστη για τις ευεργεσίες του.

Μελετώντας τους Ψαλμούς διαπιστώνει κανείς ότι μερικοί ψαλμοί είναι γραμμένοι σε α' πρόσωπο ενικού (ατομικοί), άλλοι σε α' πρόσωπο πληθυντικού (συλλογικοί), ενώ σε μεγάλο αριθμό ψαλμών, ενικός και πληθυντικός εναλλάσσονται. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα δεν διακρίνεται εύκολα αν σ' ένα ψαλμό μιλά το άτομο για τον εαυτό του ή για το έθνος του. Οπωσδήποτε όμως σε πολλούς ψαλμούς φαίνεται καθαρά ότι ο ποιητής προσεύχεται όχι ως άτομο, αλλά ως μέλος του έθνους ή ίσως εξ ονόματος της μικρής εκείνης αλλά εκλεκτής μερίδας του έθνους, των φτωχών, των ευσεβών και καταπιεζομένων, των οποίων εκφράζει τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τις ελπίδες.

Στους Ψαλμούς διατυπώνονται υψηλές διδασκαλίες για τη ζωή και το θάνατο, την αγιότητα και την αμαρτία, την κρίση και τη δικαιοσύνη, την ηθική και τη θρησκεία, την αγάπη του Θεού και την παρουσία του στην ιερή ιστορία, τη σχέση μεταξύ λατρείας και ηθικής, το μεγαλείο του Γιαχβέ και τη μηδαμινότητα του ανθρώπου.

Ο ψαλμωδός κινείται μέσα σ' ένα ευρύ πεδίο πνευματικών ενδιαφερόντων και κάτω από την πίεση ευχάριστων ή δυσάρεστων καταστάσεων, που χρωματίζουν ανάλογα το περιεχόμενο των ποιητικών δημιουργημάτων του, των Ψαλμών, και τους κάνουν να ξεχωρίζουν σε ύμνους, προσευχές, θρήνους, ψαλμούς ιεραποδημητικούς, μετανοίας, εσχατολογικούς, διδακτικούς, μεσσιανικούς, βασιλικούς κλπ. Πολλοί ψαλμοί δεν είναι δυνατό να καταταγούν σε μία απ' τις παραπάνω κατηγορίες, γιατί περιέχουν στοιχεία που ανήκουν σε περισσότερες από μία· αρχίζουν λ.χ. με εξομολόγηση και καταλήγουν σε ικεσία ή ακόμα σε δυνατή έκρηξη λυτρωτικής χαράς. Στην εβραϊκή βίβλο μερικοί ψαλμοί ονομάζονται «αλφαβητικοί», δηλαδή έχουν ακροστιχίδα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε στίχος ή ημιστίχιο αρχίζει διαδοχικά με ένα γράμμα του εβραϊκού αλφαβήτου.

Η   περί   Θεού   αντίληψη   του   ψαλμωδού   βαίνει  παράλληλα   με  τη γενικότερη βιβλική θεολογία. Είναι παντοκράτορας, παντοδύναμος, δίκαιος και πολυεύσπλαχνος. Κατοικεί στους ουρανούς μεταξύ των αγγέλων, αλλά είναι και παρών στον άγιο ναό της Σιών. Κρίνει τους δικαίους και τιμωρεί τους παραβάτες του νόμου του. Αγαπά τους πιστούς, προστατεύει τους ευσεβείς και ανταμείβει τους δούλους του. Όταν ο Ισραήλ ζει κάτω από το πέλμα ξένων λαών ή ο φτωχός και ευσεβής Ιουδαίος καταδυναστεύεται από τον πλούσιο και ασεβή, ας μη λησμονεί, διδάσκουν οι Ψαλμοί, ότι η ανταπόδοση στην παρούσα ζωή θα επιβεβαιώσει τη δικαιοσύνη του Θεού.

Ως προς την εκτίμηση των συνεπειών της αμαρτίας οι Ψαλμοί ακολουθούν την παραδοσιακή άποψη, σύμφωνα με την οποία η δοκιμασία αποτελεί τιμωρία για μια γνωστή ή άγνωστη αμαρτία. Επειδή η αμαρτία οφείλεται στην παράβαση του Νόμου και μαρτυρεί την απομάκρυνση του Ισραηλίτη απ' το Θεό, ο ποιητής κατ' επανάληψη απευθύνεται στους ευσεβείς, για να τους προτρέψει να επιδείξουν υπακοή στο θέλημά του και να τηρούν όλες τις εντολές του, ιδιαίτερα μάλιστα όσες έχουν κοινωνικό χαρακτήρα.

Η λειτουργική χρήση των Ψαλμών μαρτυρεί αναμφισβήτητα και για τη θέση των ποιητών όχι μόνο απέναντι στη λατρεία γενικότερα, στην οποία πολύ συχνά αναφέρονται, αλλά και στις θυσίες ειδικότερα, που ορισμένα είδη τους συνοδεύουν. Σχετικά με το δεύτερο αυτό σημείο οι Ψαλμοί στο σύνολό τους δεν υιοθετούν την προφητική θέση, η οποία αμφισβητεί την αξία της τυπικής τέλεσης των θυσιών χωρίς την παράλληλη άσκηση της αρετής, αλλά γενικά δέχονται την ιερατική άποψη για το θεσμό της θυσίας ως μέσου κοινωνίας με το Θεό, χωρίς εντούτοις να λείπουν και φωνές διαμαρτυρίας κατά της αξίας της τυπικής λατρείας.

Η θέση των Ψαλμών για το ρόλο των εθνών στο σχέδιο της θείας οικονομίας ακολουθεί κατά βάση το προφητικό κήρυγμα. Τα έθνη, αν και εχθροί του περιούσιου λαού, καλούνται να αναγνωρίσουν το Θεό του Ισραήλ ως Κύριο, να τον προσκυνήσουν ως Θεό τους, να δοξολογήσουν το άγιο όνομά του και να τηρήσουν το νόμο του. Οραματίζονται τη μετοχή όλων των εθνών στην επίγεια βασιλεία του και ατενίζουν στο μέλλον, για να δουν στον ορίζοντα των καιρών τους εχθρούς να τιμωρούνται, αλλά και να επιστρέφουν, το άτομο να δίνει τη θέση του στο σύνολο, τη μητέρα Σιών να γίνεται το πνευματικό κέντρο του κόσμου και την αιώνια βασιλεία του Θεού σ' όλη τη δόξα της. Ο Δαβίδ, η δυναστεία του και οι απόγονοί του θα είναι η χρυσή διαδοχή της ευλογίας, που θα μεσουρανήσει στο πρόσωπο και στην αποστολή του Μεσσία. Η απογοήτευση για τη μη πραγματοποίηση του σωτήριου έργου του Θεού, που σε μερικές εποχές, όπως λ.χ. της βαβυλώνιας αιχμαλωσίας, ήταν ιδιαίτερα βαθιά, χάνεται στη θαυμάσια εικόνα για το ευτυχές μέλλον που διατηρήθηκε σε όλη την ωραιότητά της στην ψαλμική σκέψη. Ο ιδεώδης βασιλιάς θα εγκατασταθεί στη Σιών και θα αναγνωριστεί ως «υιός Θεού», η βασιλεία του θα είναι αιώνια και η κυριαρχία του σ' όλο τον κόσμο ατελεύτητη. Το όραμα όμως αυτό του ψαλμωδού ποτέ στους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης δεν έγινε πραγματικότητα. Ήταν και παρέμεινε ελπίδα μόνο. Ούτε επίγειος βασιλιάς ούτε βασιλική δυναστεία με παγκόσμια εξουσία κυβέρνησε ποτέ τον Ισραήλ με έδρα τη Σιών. Μόνο αργότερα θα μάθουμε απ' την αποκαλυπτική φιλολογία, ότι ο αναμενόμενος Μεσσίας μέλλει να έρθει απ' τον ουρανό. Όλα αυτά όμως δεν είναι παρά ψηλαφήσεις στο σκοτάδι, οράματα και προσδοκίες, που θα γίνουν πραγματικότητα στο πρόσωπο του Χριστού.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ

Η Καινή Διαθήκη χρησιμοποιεί 283 παραπομπές από την Παλαιά Διαθήκη. Οι 116 αναφορές είναι από τους Ψαλμούς.
116 ψαλμοί από τους 150 έχουν τίτλο.
116 ψαλμοί αποδίδονται σε συγγραφέα, οι υπόλοιποι 35 είναι ανώνυμοι.
Ο μεγαλύτερος ψαλμός είναι ο 119ος (176 εδάφια) και ο μικρότερος ο 117ος (2 εδάφια).
Το βιβλίο των Ψαλμών είναι το μεγαλύτερο βιβλίο της Αγίας Γραφής (150+1 κεφάλαια, 2461 εδάφια).

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ

Το βιβλίο των Ψαλμών διαιρέθηκε σε πέντε ενότητες: α) ψαλμοί 1-42, β) ψαλμοί 43-72, γ) ψαλμοί 73-84, δ) ψαλμοί 90-106 και ε) ψαλμοί 107-150. Καθεμιά ενότητα τελειώνει με μια δοξολογία.Οι ψαλμοί ταξινομούνται και σε κατηγορίες ανάλογα με το περιεχόμενό τους. Οι κυριότερες θεματικές κατηγορίες είναι οι εξής:
Ψαλμοί εμπιστοσύνης (3, 4, 20, 55, 61, 91, 125).
Ψαλμοί ευχαριστίας (9, 18, 21, 28, 33, 34, 66, 76, 85, 116, 124, 135, 138).
Ψαλμοί δοξολογίας (30, 34, 40, 113, 117, 124, 145, 146-150).
Ψαλμοί μετάνοιας και ομολογίας (6, 25, 32, 38, 51, 102, 130, 143).
Ψαλμός ελέους (51).
Ψαλμός πόνου (69).
Ψαλμοί για προστασία (5, 7, 41, 64, 140, 141).
Θρήνος (79).
Μεσσιανικοί ψαλμοί (2, 8, 16, 22, 45, 69, 89, 110, 118, 132 / προφητικοί για τον Μεσσία).
Θεοκρατικοί ψαλμοί (95, 96, 97, 98, 99, 100 / αναφέρονται στην κυριαρχία του Θεού).
Ιστορικοί ψαλμοί (78, 81, 105, 106, 114).
Ψαλμοί των Αναβαθμών (120-134).
Πρωινή προσευχή (5).
Προσευχές (28, 34, 52, 54, 56, 57).
Μακαρισμοί (1, 84).
Στοχασμοί (36).
Πολεμικά θούρια (46, 68, 144).
Πολεμικό εμβατήριο (108).
Ψαλμοί κατάρας (35, 52, 58, 59, 69, 109, 137).
Ψαλμοί ακροστιχίδας-αλφαβητικοί (25, 34, 111, 112, 119, 145).
Ψαλμοί που αρχίζουν και τελειώνουν με το "αλληλούια" (146-150).
 

Το βιβλίο των Ψαλμών περιλαμβάνει διάφορες κατηγορίες ποιημάτων, που με βάση τα φιλολογικά τους χαρακτηριστικά διακρίνονται σε:

α) Ύμνους που εκφράζουν τα συναισθήματα του ποιητή, που δημιουργούνται από την διαπίστωση της παντοδυναμίας, πανσοφίας και αγαθότητας του Θεού όπως παρουσιάζεται στη φύση και στην ιστορία.

β) Ευχαριστήριους που εκφράζουν ευχαριστία και ευγνωμοσύνη προς το Θεό για τη βοήθειά του σε δύσκολες καταστάσεις (ασθένεια, αιχμαλωσία, πολιορκία κ.λπ.).

γ) Θρήνους που εκφράζουν ατομικό ή ομαδικό θρήνο για συντελεσθείσα ή επικειμένη καταστροφή και την παράκληση προς βοήθεια και σωτηρία.

δ) Εξομολογήσεως ή μετανοίας που εκφράζουν την συναίσθηση της αμαρτίας και την ανάγκη συμφιλίωσης του ανθρώπου με το Θεό.

ε) Ιεραποδημητικούς που ψάλλονται από προσκυνητές εκφράζοντας τον πόθο τους να προσκυνήσουν στον Ναό της Ιερουσαλήμ.

στ) Διδακτικούς που περιέχουν θρησκευτικές και ηθικές συμβουλές.

ζ) Ιστορικούς που αναφέρονται σε διάφορα ιστορικά γεγονότα της ζωής των Ισραηλιτών.

η) Βασιλικούς που αναφέρονται σε διάφορα περιστατικά της ζωής των βασιλέων (γέννηση, γάμο, ενθρόνιση κ.λπ.).

θ) Μεσσιανικούς ή Χριστολογικούς που αναφέρονται σε διάφορα περιστατικά της ζωής του Μεσσία.

ι) Εσχατολογικούς που εξυμνούν τη δύναμη του Θεού κατά την έσχατη ημέρα και εκφράζουν την ακλόνητη πεποίθηση σ' Αυτόν.

ια) Εκδικητικούς.

ιβ) Προφητικούς.

ιγ) Προσευχές κ.ά.

Τρεις σημαντικές κατηγορίες που θα μπορούσαν να ταξινομηθούν οι ψαλμοί, σύμφωνα με τον πνευματικό ρόλο που επιτελούσαν είναι:
Ψαλμοί δοξολογίας του λαού (8, 19, 29, 33, 65, 98, 103, 104, 105, 111, 113, 114, 117, 135, 136, 145, 150).
Ψαλμοί ατομικής δοξολογίας (18, 30, 32, 34, 41, 66, 92, 116, 118).
Ψαλμοί δεήσεως και ατομικού θρήνου (3, 5-7, 13, 17, 22, 25-28, 31, 35, 38, 39, 42, 43, 51, 54-57, 59, 61, 63, 64, 69, 70, 71, 76, 88, 102, 109, 120, 130, 140, 141-143).

Από άποψη περιεχομένου όμως το βιβλίο των Ψαλμών εκτός από την εξύμνηση του μεγαλείου και της δόξας του Θεού, διατυπώνονται υψηλές διδασκαλίες για το Θεό, την παρουσία του στην ιστορία, το έλεος και την αγάπη του αλλά και τη δίκαιη κρίση του, τη ζωή και το θάνατο, την αγιότητα και την αμαρτία και προπάντων εκφράζεται η μεσσιανική προσδοκία.

ΟΙ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ

Στενή σχέση με το θέμα της σύνθεσης έχουν και οι επιγραφές (οι τίτλοι) των Ψαλμών. Επιγραφές έχουν σχεδόν όλοι οι ψαλμοί των τριών πρώτων βιβλίων (Ψαλμοί 1-88) και ορισμένος αριθμός από τα δύο άλλα (Ψαλμοί 89-150). Συνολικά 116 ψαλμοί έχουν επιγραφή (τίτλο), ενώ οι ανώνυμοι «ορφανοί» ψαλμοί είναι συνολικά 34.

Οι επιγραφές, αν και τέθηκαν μεταγενέστερα και σε πολλές περιπτώσεις δεν ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο του ψαλμού επικεφαλής του οποίου βρίσκονται, είναι εντούτοις πολύτιμες για τις πληροφορίες που παρέχουν. Από τις επιγραφές αυτές πληροφορούμαστε για τα εξής.

1.  Το χαρακτήρα του ποιήματος («Ψαλμός», «Ωδή» κλπ.).

2.  Τον τρόπο της μουσικής εκτέλεσης του («εις τον αρχιμουσικόν» κλπ.).

3.  Τη λειτουργική χρήση του ποιήματος («εις ανάμνησιν» κλπ.).

4.  Το συγγραφέα ή ακριβέστερα τη συλλογή στην οποία ανήκει το κάθε ποίημα («τω Δαυΐδ»).

5.  Τις περιστάσεις κάτω απ' τις οποίες γράφτηκε ο ψαλμός («εν τω είναι αυτόν εν τη ερήμω της Ιουδαίας»).

Στην Εκκλησία κατά την ανάγνωση των Ψαλμών οι επιγραφές δεν διαβάζονται σήμερα.

ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ

Η σημερινή μορφή των Ψαλμών διαιρείται σε πέντε μέρη, που χωρίζονται μεταξύ τους με δοξολογίες λειτουργικού χαρακτήρα, και είναι το αποτέλεσμα της συνένωσης μικρότερων συλλογών που διαμορφώθηκαν σε διάφορες εποχές. Τα πέντε αυτά μέρη περιλαμβάνουν, κατά την αρίθμηση των Ο', τους Ψαλμούς 1-40. 41-71. 72-88. 89-105. 106-150 και οι δοξολογίες, όπως λ.χ. «ευλογητός Κύριος ο Θεός Ισραήλ από του αιώνος και εις τον αιώνα. Γένοιτο. Γένοιτο» (Ψαλμός 40,14), σημειώνουν το τέλος των τεσσάρων πρώτων βιβλίων (Ψαλμοί 40,14. 71,18-19. 88,53 και 105,48).

Η πενταμερής αυτή διαίρεση των Ψαλμών είναι πιο παλαιά και απ' αυτήν ακόμα τη Μετάφραση των Ο', που περιέχει τις δοξολογίες. Μνημονεύεται από Ιουδαίους και χριστιανούς λογίους και παραλληλίζεται με τη διάκριση των πέντε βιβλίων της Πεντατεύχου (Επιφάνιος). Μερικοί Πατέρες (λ.χ. Γρηγόριος Νύσσης) βρίσκουν στην πενταμερή διάκριση των Ψαλμών τις πέντε εκείνες διαδοχικές βαθμίδες, που πρέπει να περάσει η ψυχή για να φτάσει από τη χαμηλότερη στην ψηλότερη κλίμακα της ηθικής τελείωσης. Η άποψη όμως αυτή δεν φαίνεται να δικαιώνεται απ' τα πράγματα και η εξήγηση του φαινομένου της ύπαρξης πέντε συλλογών στους Ψαλμούς βρίσκεται στην επικρατούσα σήμερα άποψη για τη σύνθεση του βιβλίου των Ψαλμών.

Η πορεία της σύνθεσης των Ψαλμών υπήρξε μακρά και ακολούθησε κατά πάσα πιθανότητα την εξής πορεία. Αρχικά στιχουργήθηκαν για ατομική ή συλλογική λειτουργική χρήση ανεξάρτητοι ψαλμοί, που με την πάροδο του χρόνου συνενώθηκαν σε μικρές ανεξάρτητες ποιητικές συλλογές με κοινό πολλές φορές θέμα. Ακολούθησε ο σχηματισμός μεγαλύτερων ποιητικών συλλογών με κοινή προέλευση, όπως λ.χ. οι συλλογές του Δαβίδ, των υιών Κόρε κλπ., για να απαρτιστεί τελικά με τη συνένωσή τους το βιβλίο των Ψαλμών.

Ένδειξη μιας τέτοιας διαμόρφωσης των ψαλμικών συλλογών αποτελούν μεταξύ άλλων και οι επιγραφές των ψαλμών, που μαρτυρούν τη μη κοινή καταγωγή τους. Έτσι το πρώτο βιβλίο (Ψαλμοί 1-40), με εξαίρεση δύο ή τρεις, περιέχει ψαλμούς του Δαβίδ, το δεύτερο (Ψαλμοί 41-71) μια συλλογή των υιών Κορέ και μια του Δαβίδ, το τρίτο (Ψαλμοί 72-88) δύο επίσης ομάδες ψαλμών, μία του Ασάφ και μία των υιών Κορέ, το τέταρτο (Ψαλμοί 89-105) ψαλμούς του Δαβίδ και μερικούς ανώνυμους (ορφανούς) και το πέμπτο βιβλίο (Ψαλμοί 106-150), εκτός από τους ψαλμούς του Δαβίδ, περιέχει τη συλλογή των «ωδών των αναβαθμών» (Ψαλμοί 119-133) και τους επιγραφόμενους ψαλμούς «αλληλούια» (Ψαλμοί 134. 135. 145-150). Παρά την ποικιλία όμως της προέλευσης των ψαλμών και των εκτενέστερων συλλογών τους το βιβλίο των Ψαλμών θεωρείτο πάντοτε ως ενιαίο έργο (βλ. Πρξ. 1,20) που είχε βέβαια και την ιστορία του. Απόδειξη αυτού είναι ο Κανόνας, η χειρόγραφη παράδοση και οι αρχαίοι κατάλογοι των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης.

Η συνοδεία των ψαλμών με κάποιο μουσικό όργανο ήταν σχεδόν απαραίτητη, για το λόγο αυτό στα εισαγωγικά σχόλια αναφέρονται οδηγίες για τον τόνο, το ρυθμό και το ύφος της εκτέλεσης από τους μουσικούς. Οι "Ωδές των αναβαθμών" (119-133) ονομάστηκαν έτσι, επειδή τους τραγουδούσαν αναβαίνοντας τα σκαλιά του ναού ή το δρόμο για το όρος Σιών.

ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΤΩΝ ΨΑΛΜΩΝ

Το βιβλίο των Ψαλμών αποτελούσε το υμνολόγιο του λαού Ισραήλ. Οι ψαλμοί γράφτηκαν σε μια περίοδο από την εποχή του Μωυσή μέχρι την αιχμαλωσία του λαού από τη Βαβυλώνα. Σύμφωνα με την ιουδαϊκή παράδοση και μερικούς από τους αρχαίους εκκλησιαστικούς συγγραφείς (Θεοδώρητος Κύρου, Θεόδωρος Μοψουεστίας κλπ.) συγγραφέας των Ψαλμών ήταν ο βασιλιάς Δαβίδ, ενώ για άλλους συγγραφείς (Ευσέβιος, Μ. Αθανάσιος κλπ.) ο Δαβίδ δεν είναι δυνατό να υπήρξε ο ποιητής όλων των ψαλμών.

Η άποψη αυτή είναι σύμφωνη με τη μαρτυρία των επιγραφών των ψαλμών, που εκτός από το Δαβίδ αποδίδουν τη συγγραφή τους και σε άλλα πρόσωπα, όπως το Μωυσή, το Σολομώντα, τον Ασάφ, τους υιούς Κόρε κλπ. Όλα αυτά τα πρόσωπα μας είναι γνωστά και από άλλα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, μερικά μάλιστα απ' αυτά ανήκαν σε οικογένειες με πατροπαράδοτη αφοσίωση στην τελετουργική ζωή του αρχαίου Ισραήλ, είχαν άμεση σχέση με τη λατρεία και προσέφεραν τις υπηρεσίες τους ως ψαλμωδοί ή πυλωροί στο ναό των Ιεροσολύμων.

Ο Δαβίδ θέλοντας να δημιουργήσει μια συλλογή από ύμνους και προσευχές λατρείας, δοξολογίας και ευχαριστίας, τους συγκέντρωσε. Οι πρώτοι γράφτηκαν από το Δαβίδ, στη συνέχεια προστέθηκαν ψαλμοί και άλλων δημιουργών. Εκτός του Δαβίδ, στη διάταξη των ψαλμών έχουν συμβάλει και οι Ιωσαφάτ, Ιεζεκίας, Ιωσίας. Τέλος, ο Έσδρας μετά την επιστροφή από την εξορία, πιθανότατα συγκέντρωσε τη συλλογή, δίνοντας της τη σημερινή μορφή.

Σε πολλούς ψαλμούς επιγράφεται και τ' όνομα του θεόπνευστου ανδρός, ο οποίος συνδέεται με τον ψαλμό. Έτσι στο Δαβίδ αποδίδονται 87 ψαλμοί, στον Ασάφ 12, στους γιούς Κορέ 10, στον Αγγαίο και Ζαχαρία 4, στους Σολομώντα, Μωυσή, Αιμάν, Αιθάν από 1. Οι υπόλοιποι 34 ψαλμοί επειδή δεν υπάρχει δηλωτική επιγραφή του ποιητή είναι ανώνυμοι και λέγονται "ορφανοί".

Οι ψαλμοί του Δαβίδ: 2-40, 42, 50-71, 85, 90, 92-98, 100, 102-103, 107-109, 136-144, (151, ο οποίος αποτελεί προσθήκη).

Οι ψαλμοί του Ασάφ: 49, 72-82.

Οι ψαλμοί των γιων του Κορέ: 41, 43-48, 83-84, 86.

Οι ψαλμοί του Αγγαίου και του Ζαχαρία: 145-148.

Ο ψαλμός του Αιμάν: 87.

Ο ψαλμός του Αιθάν: 88.

Ο ψαλμός του Μωυσή: 89.

Ο ψαλμός του Σολομώντα: 127.

Οι ανώνυμοι ψαλμοί: 1, 91, 99, 101, 104-106, 110-126, 128-135, 149-150.

Ο Δαβίδ καθιέρωσε 4000 μουσικούς και τους τοποθέτησε στην υμνωδία του ναού (Α' Παραλειπομένων 16,6. 23,5. κεφ.25). Ο Μωυσής έψαλλε και δίδαξε το λαό του (Δευτερονόμιο κεφ. 32, Έξοδος κεφ. 15). Η πατρότητα όμως των Ψαλμών και κατά συνέπεια η χρονολόγηση τους δεν εξετάζονται σήμερα με κριτήρια τις ενδείξεις των μεταγενέστερων επιγραφών και τη (μη σύμφωνη) γνώμη της αρχαίας παράδοσης, αλλά σε συνάρτηση με το όλο πρόβλημα της προέλευσης και της τελικής σύνθεσης του βιβλίου των Ψαλμών.

ΨΑΛΜΟΣ 10- Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΑ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Εἰς τὸ τέλος· ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ. Ψαλ. 10,1          Ἐπὶ τῷ Κυρίῳ πέποιθα· πῶς ἐρεῖτε τῇ ψυχῇ μου· μεταναστεύου ἐπὶ τὰ ὄρη ὡς στρουθίον; Ψαλ. 10,1                  Εγώ έχω στηρίζει την πεττοίθησιν και την ελπίδα μου στον παντοδύναμον Κυριον και πως σεις μου λέγετε· “φύγε, μετανάστευσε από εδώ, πέταξε σαν στρουθίον τρομαγμένον εις τα βουνά, δια να εύρης εκεί την σωτηρίαν σου;” Ψαλ. 10,2          ὅτι ἰδοὺ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἐνέτειναν τόξον, ἡτοίμασαν βέλη εἰς φαρέτραν τοῦ κατατοξεῦσαι ἐν σκοτομήνῃ τοὺς εὐθεῖς τῇ καρδίᾳ. Ψαλ. 10,2                 Φυγε, μου λέγουν, διότι οι αμαρτωλοί άνθρωποι έχουν ετοιμάσει τα βέλη των, δια να τα εκτοξεύσουν με μανίαν από τον σκοτεινόν τόπον, που ενεδρεύουν, εναντίον των απονηρεύτων και εναρέτων ανθρώπων. Ψαλ. 10,3          ὅτι ἃ σὺ κατηρτίσω, αὐτοὶ καθεῖλον· ὁ δὲ δίκαιος τί ἐποίησε; Ψαλ. 10,3                  Ολα όσα, συ Κυριε, σοφώς και δικαίως έχεις νομοθετήσει, αυτοί τα κρημνίζουν και τα καταπατούν. Και επάνω εις την αλαζονείαν των ερωτούν· “ποίον είναι λοιπόν το κέρδος του δικαίου; Κανένα”. Ψαλ. 10,4          Κύριος ἐν ναῷ ἁγίῳ αὐτοῦ· Κύριος ἐν οὐρανῷ ὁ θρόνος αὐτοῦ. οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ εἰς τὸν πένητα ἀποβλέπουσι, τὰ βλέφαρα αὐτοῦ ἐξετάζει τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων. Ψαλ. 10,4                 Ο Κυριος όμως ευρίσκεται ακατανίκητος στον ουρανόν και στον ιερόν ναόν του. Ο Κυριος έχει στήσει τον δικαστικόν του θρόνον υψηλά στον ουρανόν. Από εκεί οι οφθαλμοί του βλέπουν με προσοχήν και με ευμένειαν τον ταλαιπωρούμενον πτωχόν. Διεισδυτικά εξετάζουν και διακρίνουν τους υιούς των ανθρώπων. Ψαλ. 10,5          Κύριος ἐξετάζει τὸν δίκαιον καὶ τὸν ἀσεβῆ, ὁ δὲ ἀγαπῶν τὴν ἀδικίαν μισεῖ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν. Ψαλ. 10,5                  Ο Κυριος εξετάζει και ξεχωρίζει με ακρίβειαν, χωρίς καμμίαν πλάνην, τον δίκαιον και τον ασεβή. Οποιος δε αγαπά την αδικίαν και επιμένει εις αυτήν, αυτός μισεί και βλάπτει κυρίως τον εαυτόν του. Ψαλ. 10,6          ἐπιβρέξει ἐπὶ ἁμαρτωλοὺς παγίδας, πῦρ καὶ θεῖον καὶ πνεῦμα καταιγίδος ἡ μερὶς τοῦ ποτηρίου αὐτῶν. Ψαλ. 10,6                 Ο Κυριος θα εξαπολύση, ωσάν βροχήν, και θα γεμίση με ολεθρίας παγίδας τον δρόμον των αμαρτωλών ανθρώπων, θα ρίψη εναντίον των φωτιάν και θειάφι, θα εξαπολύση βίαιον και ορμητικόν άνεμον, δια να αναρριπίζη την φλόγα. Αυτό θα είναι το ποτήριον της οργής του Θεού κατάπικρον εναντίον των αμαρτωλών ανθρώπων. Ψαλ. 10,7          ὅτι δίκαιος Κύριος, καὶ δικαιοσύνας ἠγάπησεν, εὐθύτητας εἶδε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ. Ψαλ. 10,7                  Διότι ο Κυριος είναι δίκαιος και αγαπά δικαιοσύνας, στρέφει τους οφθαλμούς του με ιλαρότητα και ευμένειαν στους ευθείς και αγαθούς ανθρώπους.

ΨΑΛΜΟΣ 9- Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΔΙΚΗΜΕΝΩΝ

Εἰς τὸ τέλος, ὑπὲρ τῶν κρυφίων τοῦ υἱοῦ· ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ. Ψαλ. 9,2            Ἐξομολογήσομαί σοι, Κύριε, ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου, διηγήσομαι πάντα τὰ θαυμάσιά σου· Ψαλ. 9,2                   Θα σε δοξολογήσω Κυριε, με όλην μου την καρδίαν, θα διηγηθώ με ευγνωμοσύνην όλα τα θαυμαστά σου έργα. Ψαλ. 9,3            εὐφρανθήσομαι καὶ ἀγαλλιάσομαι ἐν σοί, ψαλῶ τῷ ὀνόματί σου, Ὕψιστε. Ψαλ. 9,3                   Θα πλημμυρίσω από χαράν και αγαλλίασιν αναλογιζόμενος την πατρικήν σου παντοδύναμον προστασίαν. Θα ψάλλω ύμνους δοξολογίας προς το πάντιμον όνομά σου, Υψιστε Κυριε. Ψαλ. 9,4            ἐν τῷ ἀποστραφῆναι τὸν ἐχθρόν μου εἰς τὰ ὀπίσω, ἀσθενήσουσι καὶ ἀπολοῦνται ἀπὸ προσώπου σου, Ψαλ. 9,4                   Οταν κατετροπώθησαν και πανικόβλητοι ετράπησαν εις φυγήν οι εχθροί μου, συνετρίβη η δύναμίς των. Αυτοί εξηφανίσθησαν, εχάθησαν εξ ολοκλήρου, μόλις εφάνη το προστατευτικόν δι' εμέ, το ωργισμένον δι' εκείνους, πρόσωπόν σου. Ψαλ. 9,5            ὅτι ἐποίησας τὴν κρίσιν μου καὶ τὴν δίκην μου, ἐκάθισας ἐπὶ θρόνου ὁ κρίνων δικαιοσύνην. Ψαλ. 9,5                   Διότι συ, ως δίκαιος και παντοδύναμος κριτής, έκρινες την υπόθεσίν μου, έκαμες δίκην υπέρ εμού. Εκάθισες στον βασιλικόν δικαστικόν σου θρόνον, συ ο οποίος κρίνστους πάντας και τα πάντα με δικαιοσύνην. Ψαλ. 9,6            ἐπετίμησας ἔθνεσι, καὶ ἀπώλετο ὁ ἀσεβής· τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐξήλειψας εἰς τὸν αἰῶνα καὶ εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος. Ψαλ. 9,6                   Εβγαλες καταδικαστικήν απόφασιν κατά των εθνών αυτών, τους ήλεγξες δια τας παρανομίας των και κατεστράφησαν οι ασεβείς αυτοί. Το όνομά των, που δι' άλλους μεν είχε καταντήσει φόβητρον, δι' άλλους δε αξιοζήλευτον, το έσβησες άπαξ δια παντός, ώστε να μη ακουσθή ποτε πλέον. Ψαλ. 9,7            τοῦ ἐχθροῦ ἐξέλιπον αἱ ῥομφαῖαι εἰς τέλος, καὶ πόλεις καθεῖλες· ἀπώλετο τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ μετ᾿ ἤχου, Ψαλ. 9,7                   Αι πολεμικαί θανατηφόροι μεγάλαι σπάθαι του εχθρού αυτού και αι άλλαι πολεμικαί μηχαναί κατεστράφησαν εξ ολοκλήρου· τας ωχυρωμένας του πόλεις κατεκρήμνισες και η ανάμνησίς του εξηφανίσθη μετά βοής. Ψαλ. 9,8            καὶ ὁ Κύριος εἰς τὸν αἰῶνα μένει. ἡτοίμασεν ἐν κρίσει τὸν θρόνον αὐτοῦ, Ψαλ. 9,8                   Ο Κυριος όμως και απειροτέλειος Θεός μένει στον αιώνα. Ητοίμασε και έχει πάντοτε έτοιμον τον βασιλικόν θρόνον της δικαίας του κρίσεως. Ψαλ. 9,9            καὶ αὐτὸς κρινεῖ τὴν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ, κρινεῖ λαοὺς ἐν εὐθύτητι. Ψαλ. 9,9                   Αυτός θα κρίνη και θα δικάση την οικουμένην με δικαιοσύνην, θα κρίνη τους λαούς της γης με απροσωποληψίαν και ευθύτητα. Ψαλ. 9,10          καὶ ἐγένετο Κύριος καταφυγὴ τῷ πένητι, βοηθὸς ἐν εὐκαιρίαις ἐν θλίψεσι· Ψαλ. 9,10                 Ετσι ο Κυριος έγινε καταφύγιον δια τους πτωχούς και τους αδυνάτους. Βοηθός αυτών εις την κατάλληλον στιγμήν, όταν αυτοί ευρίσκωνται υπό το κράτος θλίψεων και αδικιών. Ψαλ. 9,11          καὶ ἐλπισάτωσαν ἐπὶ σοὶ οἱ γινώσκοντες τὸ ὄνομά σου, ὅτι οὐκ ἐγκατέλιπες τοὺς ἐκζητοῦντάς σε, Κύριε. Ψαλ. 9,11                  Εις σέ, λοιπόν, ας έχουν στηριγμένας τας ελπίδας των όσοι σε εγνώρισαν, διότι συ δεν εγκαταλείπεις ποτέ εκείνους, οι οποίοι μετά πόθου σε ζητούν και προς σε καταφεύγουν. Ψαλ. 9,12          ψάλατε τῷ Κυρίῳ, τῷ κατοικοῦντι ἐν Σιών, ἀναγγείλατε ἐν τοῖς ἔθνεσι τὰ ἐπιτηδεύματα αὐτοῦ, Ψαλ. 9,12                 Ψαλατε, λοιπόν, όλοι ύμνους δοξολογίας και ευχαριστίας προς τον Κυριον, ο οποίος μένει στον ιερόν τόπον, εις την Σιών. Διαλαλήσατε εις όλα τα έθνη τα μεγαλουργήματα αυτού. Ψαλ. 9,13          ὅτι ἐκζητῶν τὰ αἵματα αὐτῶν ἐμνήσθη, οὐκ ἐπελάθετο τῆς κραυγῆς τῶν πενήτων. Ψαλ. 9,13                  Διότι ο Κυριος, ο εκδικητής των αθώων αιμάτων και τιμωρός των εγκληματιών, ενεθυμήθη τους αδικηθέντας, εμακροθύμησε δια τον εγκληματίαν, αλλά δεν ελησμόνησε την ικεσίαν των δεομένων προς αυτόν πτωχών και αδυνάτων και αδικουμένων. Ψαλ. 9,14          ἐλέησόν με, Κύριε, ἴδε τὴν ταπείνωσίν μου ἐκ τῶν ἐχθρῶν μου, ὁ ὑψῶν με ἐκ τῶν πυλῶν τοῦ θανάτου, Ψαλ. 9,14                 Ελέησε με, Κυριε, ίδε τον εξευτελισμόν, τον οποίον υπέστην εκ μέρους των εχθρών μου. Συ, ο οποίος συνεχώς από θανασίμους κινδύνους με σώζεις, συ που με αρπάζεις από αυτάς άκομα τας πύλας του θανάτου, και μου χαρίζεις δόξαν, Ψαλ. 9,15          ὅπως ἂν ἐξαγγείλω πάσας τὰς αἰνέσεις σου ἐν ταῖς πύλαις τῆς θυγατρὸς Σιών. ἀγαλλιάσομαι ἐπὶ τῷ σωτηρίῳ σου. Ψαλ. 9,15                  δείξε και τώρα την προστασίαν σου, δια να διαλαλήσω, ελεύθερος πλέον και ασφαλής, όλας τας δοξολογίας σου εις τας πύλας της Σιών, την οποίαν ως θυγατέρα σου αγαπάς. Τοτε εγώ θα πλημμυρίσω από αγαλλιασιν δια την σωτηρίαν, που θα μου έχης δώσει. Ψαλ. 9,16          ἐνεπάγησαν ἔθνη ἐν διαφθορᾷ, ᾗ ἐποίησαν, ἐν παγίδι ταύτῃ, ᾗ ἔκρυψαν, συνελήφθη ὁ ποὺς αὐτῶν. Ψαλ. 9,16                 Τα εχθρικά όμως ειδωλολατρικά έθνη εβυθίσθησαν και εκόλλησαν στον βόρβορον, ώστε να είναι βεβαία πλέον η καταστροφή των, διότι εις την παγίδα, την οποίαν με πολλήν τέχνην εσκέπασαν, δια να συλλάβη τα ανύποπτα αθώα θύματά των, εις αυτήν, ως εις άλλο δόκανον, επιάστηκαν τα ιδικά των πόδια. Ψαλ. 9,17          γινώσκεται Κύριος κρίματα ποιῶν, ἐν τοῖς ἔργοις τῶν χειρῶν αὐτοῦ συνελήφθη ὁ ἁμαρτωλός. (ᾠδὴ διαψάλματος). Ψαλ. 9,17                  Με τα θαυμαστά αυτά έργα της δικαιοσύνης σου γίνεται υλοφάνερον και γνωστόν εις όλον τον κόσμον, ότι ο Κυριος πάντοτε δικαίας κρίσεις και αποφάσεις λαμβάνει και εφαρμόζει. Εφερεν εν τη δικαιοσύνη του έτσι τα πράγματα ο Κυριος, ώστε ο αμαρτωλός συλλαμβάνεται ο ίδιος εις τα παγιδευτικά έργα, που έχει στήσει δια τους άλλους. Ψαλ. 9,18          ἀποστραφήτωσαν οἱ ἁμαρτωλοὶ εἰς τὸν ᾅδην, πάντα τὰ ἔθνη τὰ ἐπιλανθανόμενα τοῦ Θεοῦ, Ψαλ. 9,18                 Ας καταδικασθούν και ας ριφθούν εις τας οδύνας του άδου οι αμετανόητοι αμαρτωλοί, όλα τα ειδωλολατρικά έθνη, τα οποία λησμονούν και καταφρονούν τον Θεόν. Ψαλ. 9,19          ὅτι οὐκ εἰς τέλος ἐπιλησθήσεται ὁ πτωχός, ἡ ὑπομονὴ τῶν πενήτων οὐκ ἀπολεῖται εἰς τέλος. Ψαλ. 9,19                 Διότι δεν θα λησμονηθή μέχρι τέλους ο πτωχός και αδύνατος, που πιστεύει και ελπίζει στον Θεόν. Η ελπίδα προς τον Θεόν και η υπομονή, την οποίαν δείχνουν κατά το διάστημα των θλίψεών των οι πένητες, δεν θα χαθή, δεν θα μείνη μέχρι τέλους χωρίς ικανοποίησιν εκ μέρους του Θεού. Ψαλ. 9,20          ἀνάστηθι, Κύριε, μὴ κραταιούσθω ἄνθρωπος, κριθήτωσαν ἔθνη ἐνώπιόν σου. Ψαλ. 9,20                 Σηκω επάνω, Κυριε, δίκαιος και ισχυρός, και ας μη υψώνεται και μεγαλοφρονή ο άδικος και εξευτελισμένος άνθρωπος. Ας κριθούν και ας δικασθούν ενώπιόν σου όλα τα ασεβή έθνη. Ψαλ. 9,21          κατάστησον, Κύριε, νομοθέτην ἐπ᾿ αὐτούς, γνώτωσαν ἔθνη ὅτι ἄνθρωποί εἰσιν. (διάψαλμα). Ψαλ. 9,21                 Θέσε επάνω εις αυτά αυστηρόν νομοθέτην, που θα τους δεσμεύη με τους δικαίους νόμους και θα τους κρίνη οσάκις τους παραβαίνουν. Από την ιδικήν σου δικαίαν και παντοδύναμον παρέμβασιν, ας μάθουν οι ειδωλολάτραι, οι εθνικοί, ότι δεν είναι τίποτε άλλο παρά ασθενείς και ανόητοι άνθρωποι. Ψαλ. 9,22          Ἱνατί, Κύριε, ἀφέστηκας μακρόθεν, ὑπερορᾷς ἐν εὐκαιρίαις ἐν θλίψεσιν; Ψαλ. 9,22                 Διατί, Κυριε, έχεις σταθή εις την παρούσαν περίστασιν μακράν από ημάς; Διατί δεν μας προσέχεις τώρα, που ευρισκόμεθα εις περιστάσεις θλίψεων; Ψαλ. 9,23          ἐν τῷ ὑπερηφανεύεσθαι τὸν ἀσεβῆ ἐμπυρίζεται ὁ πτωχός, συλλαμβάνονται ἐν διαβουλίοις, οἷς διαλογίζονται. Ψαλ. 9,23                 Καίεται μέσα στο καμίνι θλίψεως και αγωνίας ο ενάρετος πτωχός, εις καιρόν που υπερηφανεύεται αλαζονικά δια την επικράτησίν του ο αμαρτωλός. Συλλαμβάνονται οι ταλαίπωροι πτωχοί εις τας παγίδας, τας οποίας με πανουργίαν ετοιμάζουν εναντίον των οι αμαρτωλοί. Ψαλ. 9,24          ὅτι ἐπαινεῖται ὁ ἁμαρτωλὸς ἐν ταῖς ἐπιθυμίαις τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, καὶ ὁ ἀδικῶν ἐνευλογεῖται· Ψαλ. 9,24                 Στενοχωρείται ο δίκαιος, διότι βλέπει να καυχάται και να θαυμάζεται από τους ομοίους του ο αμαρτωλός. Βλέπει να εκπληρώνονται αι αμαρτωλαί επιθυμίαι της ψυχής εκείνου και να καλοτυχίζεται ο άδικος από τους ομοίους του. Ψαλ. 9,25          παρώξυνε τὸν Κύριον ὁ ἁμαρτωλός· κατὰ τὸ πλῆθος τῆς ὀργῆς αὐτοῦ οὐκ ἐκζητήσει· οὐκ ἔστιν ὁ Θεὸς ἐνώπιον αὐτοῦ. Ψαλ. 9,25                 Με αυτήν όμως την συμπεριφοράν του ο αμαρτωλός, όταν λέγη ότι δεν θα ζητήση ευθύνας δια τας αμαρτίας και τας αδικίας του ο Θεός, εξώργισεν εναντίον του τον Κυριον. Ο αμαρτωλός ζη, ως εάν δεν υπάρχη ενώπιόν του και ως εάν δεν τον βλέπη ο Θεός! Ψαλ. 9,26          βεβηλοῦνται αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ ἐν παντὶ καιρῷ, ἀνταναιρεῖται τὰ κρίματά σου ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ, πάντων τῶν ἐχθρῶν αὐτοῦ κατακυριεύσει· Ψαλ. 9,26                 Εις κάθε στιγμήν και ώραν είναι ρυπαροί και βρωμεροί οι δρόμοι της ζωής του. Καταφρονεί και καταπατεί ασυστόλως τα προστάγματα και τας εντολάς σου εμπρός εις τα μάτια σου και φαντάζεται εν τη αλαζονία του ότι θα επικρατήση εναντίον όλων των εχθρών του, οι οποίοι εχθροί του είναι οι ιδικοί σου φίλοι. Ψαλ. 9,27          εἶπε γὰρ ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐ μὴ σαλευθῶ, ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεὰν ἄνευ κακοῦ. Ψαλ. 9,27                 Διότι είπεν από μέσα του· “δεν θα μετακινηθώ ποτέ από κανένα, η ευτυχία μου είναι μόνιμος. Εγώ και οι απόγονοί μου θα ζήσωμεν χωρίς θλίψεις”. Ψαλ. 9,28          οὗ ἀρᾶς τὸ στόμα αὐτοῦ γέμει καὶ πικρίας καὶ δόλου, ὑπὸ τὴν γλῶσσαν αὐτοῦ κόπος καὶ πόνος. Ψαλ. 9,28                 Ετσι σκέπτεται εκείνος, του οποίου το στόμα είναι γεμάτο από κατάραν εναντίον του Θεού, από πικρίαν και δολιότητα κατά του πλησίον του. Εκείνος, κάτω από την γλώσσαν του οποίου φωληάζει και ξεχύνεται η κακότης και η μοχθηρία. Ψαλ. 9,29          ἐγκάθηται ἐνέδρᾳ μετὰ πλουσίων, ἐν ἀποκρύφοις τοῦ ἀποκτεῖναι ἀθῷον· οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ εἰς τὸν πένητα ἀποβλέπουσιν· Ψαλ. 9,29                 Στήνει ενέδραν και παραμονεύει μαζή με άλλους πλουσίους, στήνει καρτέρι εις αποκρύφους τόπους, δια να φονεύση τον αθώον διαβάτην. Οι οφθαλμοί του κακοποιού αυτού στρέφονται άγριοι και απειλητικοί εναντίον του πτωχού και ανυπερασπίστου ανθρώπου. Ψαλ. 9,30          ἐνεδρεύει ἐν ἀποκρύφῳ ὡς λέων ἐν τῇ μάνδρᾳ αὐτοῦ, ἐνεδρεύει τοῦ ἁρπάσαι πτωχόν, ἁρπάσαι πτωχὸν ἐν τῷ ἑλκύσαι αὐτόν· Ψαλ. 9,30                 Παραμονεύει εις αποκρύφους τόπους, όπως το ληοντάρι παραφυλάττει κρυμμένο μέσα εις την φωλεάν του, ενεδρεύει, δια να αρπάση τον πτωχόν, να αρπάση τον πτωχόν παρασύρων αυτόν με απατηλούς τρόπους. Ψαλ. 9,31          ἐν τῇ παγίδι αὐτοῦ ταπεινώσει αὐτόν, κύψει καὶ πεσεῖται ἐν τῷ αὐτὸν κατακυριεῦσαι τῶν πενήτων. Ψαλ. 9,31                  Εις την ενέδραν, που στήνει συμμαζεύεται, σκύβει, εξαπλώνεται κάτω στο έδαφος, δια να μπορέση με τον τρόπον αυτόν να ορμήση αιφνιδίως και κατακυριεύση τους ταλαιπωρημένους πτωχούς. Ψαλ. 9,32          εἶπε γὰρ ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· ἐπιλέλησται ὁ Θεός, ἀπέστρεψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ τοῦ μὴ βλέπειν εἰς τέλος. Ψαλ. 9,32                 Είπε από μέσα του σύμφωνα με την επιθυμίαν της πονηράς καρδίας του· “ο Θεός μας ελησμόνησε, εγύρισε αλλού το πρόσωπόν του και δεν μας βλέπει καθόλου”. Ψαλ. 9,33          ἀνάστηθι, Κύριε ὁ Θεός μου, ὑψωθήτω ἡ χείρ σου, μὴ ἐπιλάθῃ τῶν πενήτων. Ψαλ. 9,33                 Σηκω, Κυριε και Θεέ μου, εν τη δικαιοσύνη σου. Ας υψωθή η παντοδύναμος δεξιά σου και ας πέση τιμωρός εναντίον εκείνων. Μη λησμονής τους ταλαιπωρημένους, τους πτωχούς. Ψαλ. 9,34          ἕνεκεν τίνος παρώργισεν ὁ ἀσεβὴς τὸν Θεόν; εἶπε γὰρ ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἐκζητήσει. Ψαλ. 9,34                 Διατί επροκάλεσε οξείαν την οργήν ο ασεβής; Διότι είπεν από μέσα του, σύμφωνα με τους πόθους της πονηράς καρδίας του· “ο Θεός δεν ζητεί λογαριασμόν και δεν μας καταλογίζει ευθύνας δια τας πράξεις μας”! Ψαλ. 9,35          βλέπεις, ὅτι σὺ πόνον καὶ θυμὸν κατανοεῖς τοῦ παραδοῦναι αὐτοὺς εἰς χεῖράς σου· σοὶ ἐγκαταλέλειπται ὁ πτωχός, ὀρφανῷ σὺ ᾖσθα βοηθός. Ψαλ. 9,35                 Αλλά συ, Κυριε, τα βλέπεις όλα· όχι μόνον τας εξωτερικάς πράξστου ανθρώπου, αλλά και αυτάς τας σκέψεις και επιθυμίας των καρδιών. Γνωρίζεις τόσον τους πόνους και τας θλίψστου πτωχού όσον και τον θηριώδη θυμόν του ασεβούς. Τα βλέπεις όλα, δια να παραδώσης εν τη δικαιοσύνη σου τους ασεβείς εις την τιμωρόν δεξιάν σου. Εις την ιδικήν σου όμως προστασίαν έχει ελπίσει και έχει εγκαταλειφθή ο πτωχός. Του ορφανού συ είσαι βοηθός. Ψαλ. 9,36          σύντριψον τὸν βραχίονα τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ πονηροῦ, ζητηθήσεται ἡ ἁμαρτία αὐτοῦ, καὶ οὐ μὴ εὑρεθῇ. Ψαλ. 9,36                 Συντριψε συ την καταπιεστικήν δύναμιν του αμαρτωλού και του πονηρού ανθρώπου. Εξάλειψε αυτόν και τας κακάς του πράξεις, ώστε, εάν αναζητηθή το κακόν που έκαμε, να μη ευρεθή ούτε αυτός ούτε εκείνο. Ψαλ. 9,37          βασιλεύσει Κύριος εἰς τὸν αἰῶνα καὶ εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, ἀπολεῖσθε ἔθνη ἐκ τῆς γῆς αὐτοῦ. Ψαλ. 9,37                 Μονον ο αιώνιος Κυριος θα βασιλεύση στους αιώνας των αιώνων. Σεις οι ειδωλολάτραι θα εξολοθρευθήτε από την γην του Κυρίου. Ψαλ. 9,38          τὴν ἐπιθυμίαν τῶν πενήτων εἰσήκουσε Κύριος, τὴν ἑτοιμασίαν τῆς καρδίας αὐτῶν προσέσχε τὸ οὖς σου Ψαλ. 9,38                 Ο Κυριος ήκουσε την δικαίαν επιθυμίαν των πτωχών ανθρώπων. Και το αυτί του το έτεινε προσεκτικόν στους δικαίους πόθους της καρδίας των. Ψαλ. 9,39          κρῖναι ὀρφανῷ καὶ ταπεινῷ, ἵνα μὴ προσθῇ ἔτι τοῦ μεγαλαυχεῖν ἄνθρωπος ἐπὶ τῆς γῆς. Ψαλ. 9,39                 Ανέλαβεν αυτός, να κρίνη με δικαιοσύνην επί της υποθέσεως του ορφανού και του πτωχού ανθρώπου, να τους υπερασπίση εν τη παντοδυναμία του, ώστε να μη τολμήση πλέον κανείς άνθρωπος επί της γης να αλαζονευθή εις βάρος αυτών και του Θεού.