Η σημερινή μορφή των Ψαλμών διαιρείται σε πέντε μέρη, που χωρίζονται μεταξύ τους με δοξολογίες λειτουργικού χαρακτήρα, και είναι το αποτέλεσμα της συνένωσης μικρότερων συλλογών που διαμορφώθηκαν σε διάφορες εποχές. Τα πέντε αυτά μέρη περιλαμβάνουν, κατά την αρίθμηση των Ο', τους Ψαλμούς 1-40. 41-71. 72-88. 89-105. 106-150 και οι δοξολογίες, όπως λ.χ. «ευλογητός Κύριος ο Θεός Ισραήλ από του αιώνος και εις τον αιώνα. Γένοιτο. Γένοιτο» (Ψαλμός 40,14), σημειώνουν το τέλος των τεσσάρων πρώτων βιβλίων (Ψαλμοί 40,14. 71,18-19. 88,53 και 105,48).
Η πενταμερής αυτή διαίρεση των Ψαλμών είναι πιο παλαιά και απ' αυτήν ακόμα τη Μετάφραση των Ο', που περιέχει τις δοξολογίες. Μνημονεύεται από Ιουδαίους και χριστιανούς λογίους και παραλληλίζεται με τη διάκριση των πέντε βιβλίων της Πεντατεύχου (Επιφάνιος). Μερικοί Πατέρες (λ.χ. Γρηγόριος Νύσσης) βρίσκουν στην πενταμερή διάκριση των Ψαλμών τις πέντε εκείνες διαδοχικές βαθμίδες, που πρέπει να περάσει η ψυχή για να φτάσει από τη χαμηλότερη στην ψηλότερη κλίμακα της ηθικής τελείωσης. Η άποψη όμως αυτή δεν φαίνεται να δικαιώνεται απ' τα πράγματα και η εξήγηση του φαινομένου της ύπαρξης πέντε συλλογών στους Ψαλμούς βρίσκεται στην επικρατούσα σήμερα άποψη για τη σύνθεση του βιβλίου των Ψαλμών.
Η πορεία της σύνθεσης των Ψαλμών υπήρξε μακρά και ακολούθησε κατά πάσα πιθανότητα την εξής πορεία. Αρχικά στιχουργήθηκαν για ατομική ή συλλογική λειτουργική χρήση ανεξάρτητοι ψαλμοί, που με την πάροδο του χρόνου συνενώθηκαν σε μικρές ανεξάρτητες ποιητικές συλλογές με κοινό πολλές φορές θέμα. Ακολούθησε ο σχηματισμός μεγαλύτερων ποιητικών συλλογών με κοινή προέλευση, όπως λ.χ. οι συλλογές του Δαβίδ, των υιών Κόρε κλπ., για να απαρτιστεί τελικά με τη συνένωσή τους το βιβλίο των Ψαλμών.
Ένδειξη μιας τέτοιας διαμόρφωσης των ψαλμικών συλλογών αποτελούν μεταξύ άλλων και οι επιγραφές των ψαλμών, που μαρτυρούν τη μη κοινή καταγωγή τους. Έτσι το πρώτο βιβλίο (Ψαλμοί 1-40), με εξαίρεση δύο ή τρεις, περιέχει ψαλμούς του Δαβίδ, το δεύτερο (Ψαλμοί 41-71) μια συλλογή των υιών Κορέ και μια του Δαβίδ, το τρίτο (Ψαλμοί 72-88) δύο επίσης ομάδες ψαλμών, μία του Ασάφ και μία των υιών Κορέ, το τέταρτο (Ψαλμοί 89-105) ψαλμούς του Δαβίδ και μερικούς ανώνυμους (ορφανούς) και το πέμπτο βιβλίο (Ψαλμοί 106-150), εκτός από τους ψαλμούς του Δαβίδ, περιέχει τη συλλογή των «ωδών των αναβαθμών» (Ψαλμοί 119-133) και τους επιγραφόμενους ψαλμούς «αλληλούια» (Ψαλμοί 134. 135. 145-150). Παρά την ποικιλία όμως της προέλευσης των ψαλμών και των εκτενέστερων συλλογών τους το βιβλίο των Ψαλμών θεωρείτο πάντοτε ως ενιαίο έργο (βλ. Πρξ. 1,20) που είχε βέβαια και την ιστορία του. Απόδειξη αυτού είναι ο Κανόνας, η χειρόγραφη παράδοση και οι αρχαίοι κατάλογοι των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης.
Η συνοδεία των ψαλμών με κάποιο μουσικό όργανο ήταν σχεδόν απαραίτητη, για το λόγο αυτό στα εισαγωγικά σχόλια αναφέρονται οδηγίες για τον τόνο, το ρυθμό και το ύφος της εκτέλεσης από τους μουσικούς. Οι "Ωδές των αναβαθμών" (119-133) ονομάστηκαν έτσι, επειδή τους τραγουδούσαν αναβαίνοντας τα σκαλιά του ναού ή το δρόμο για το όρος Σιών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου