Ψαλμοί κατά είδος

Οι ψαλμοὶ χωρίζονται συνοπτικά κατὰ είδος ως εξής:

1)Ὕμνοι: Ψαλμοί 8, 19, 29, 33, 46, 47, 48, 76, 84, 87, 93, 96, 100, 103-106, 113, 114, 117, 122, 135, 136, 145-150

2) Δεήσεις: α) Συλλογικές: ψαλμοί 12, 44, 60, 74, 79, 80, 83, 85, 106, 123, 129, 137 β) Ἀτομικές: ψαλμοὶ 3, 5-7, 13, 17, 22, 25, 26, 28, 31, 35, 38, 42, 43, 51, 54-57, 59, 63, 64, 69-71, 77, 86, 102, 120, 130, 140-143

3) Δοξολογίες: ψαλμοὶ 18, 21, 30, 33, 34, 40, 65, 67, 68, 92, 116, 118, 124, 129, 138, 144

4) Μικτὰ είδη: ψαλμοὶ 27, 31, 28, 57, 89, 119, 1, 112, 127, 25, 32, 37, 73, 2, 50, 75, 81, 82, 85, 95, 110

-------------------------------------------------------------

Οἱ ψαλμοί ἕνα θεόπνευστο βιβλίο γιά ὅλες τίς περιπτώσεις τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. 

Οἱ ψαλμοί εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 
Ἕνας ἁγιορείτης Γέροντας κρατώντας τό ψαλτήρι ἔλεγε:"Ὁ Θεός ἔσκυψε καί εἶπε στό παιδί του τόν Δαβίδ αὐτά πού θέλει ν' ἀκούη"! 

"Τά νοήματα τῶν ψαλμῶν ἀθόρυβα ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τά ἀπο τυπώνει στά πιό βαθειά ἱερά βάθη τῆς καρδιᾶς. Ἔτσι ἡ καρδιά φωτίζεται καί μέ τή σειρά της θερμαίνει πνευματικά τό συναί-σθημα, τή λογική καί τή θέληση, ἐνῶ παράλληλα ἐπηρεάζει θετι-κά τίς σχέσεις μέ τόν Θεό καί μέ τόν ἔξω κόσμο, γι' αὐτό ἡ Ἐκ-κλησία μας, φιλάνθρωπα σκεπτόμενη περιέλαβε τούς ψαλμούς στίς καθημερινές προσευχές. Στίς Ἱ. Μονές μέσα στή ροή τῶν ἀκολουθιῶν σ' ὅλη τήν διάρκεια τοῦ ἡμερονυκτίου, διαβάζονται περίπου ἑξήντα ψαλμοί. 

Ἀνάλογα μέ τή θεολογική τους σύσταση καί τή θεολογική τους ἰδιομορφία διακρίνονται γενικά σέ δοξολογικούς, εὐχαριστίας, πένθους, μετανοίας, διδακτικούς, μεσσιακούς καί ἐσχατολικούς.Κέντρο τους εἶναι ὁ Ἅγιος Θεός, ἐνῶ στό φωτεινό ὁρίζοντα τῆς περιφερείας τους "ὁ ἄνθρωπος εἶναι κατενώπιον τοῦ Θεοῦ". Σάν γλυκύς συνοδοιπόρος, γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, τοῦ ἀνθρωπίνου βίου ὁ προφήτης Δαβίδ βρίσκεται σέ ὅλους τούς δρόμους τῆς ζωῆς καί ἀναστρέφεται πρόσφορα μέ ὅλες τίς πνευματικές ἡλικίες καί εἶναι κοντά σέ κάθε παράταξη πού προκόβει. Παίζει μέ ὅσους νηπιάζουν, ὅπως θέλει ὁ Θεός, μέ τούς ἄνδρες συναγωνίζεται, παιδαγωγεῖ τή νεότητα, ὑποστηρίζει τά γη-ρατειά, γίνεται στούς πάντες τά πάντα. Γίνεται τό ὅπλο τῶν στρατιωτῶν, ὁ προπονητής τῶν ἀθλητῶν, ἡ παλαίστρα ὅσων γυμνάζονται, τό στεφάνι τῶν νικητῶν, ἡ χαρά τοῦ τραπεζιοῦ, ἡ παρηγοριά στίς κηδεῖες. Δέν ὑπάρχει τίποτε ἀπό τή ζωή μας πού νά εἶναι ἀμέτοχο ἀπό αὐτή τή χάρη".

Ὁ Μ. Βασίλειος λέγει ὅτι:" Ὁ ψαλμός ἀποκοιμίζει τήν ἀγριότητα τῆς ψυχῆς......εἶναι γαλήνη τῶν ψυχῶν μας· μᾶς δίδει ὡσάν ἕνα βραβεῖον τήν εἰρήνην, μέ τό νά καθησυχάζη τήν ταραχήν καί τά κύματα τῶν λογισμῶν μας. Διότι καταπραΰνη τόν θυμόν τῆς ψυχῆς καί χαλιναγωγεῖ τήν πρός τήν ἀσωτίαν καί ἀκολασίαν κλίσιν τοῦ ἀνθρώπου....Ὁ Ψαλμός εἶναι συμβοηθός τῆς φιλίας, ἕνωσις τῶν χωρισμένων, μέσον πρός συμφιλίωσιν τῶν ἐχθρευομένων. Μᾶς δίδει καί τό μέγιστον ἀπό ὅλα τά ἀγαθά, μᾶς δίδει τήν ἀγάπην. Διώκει τούς δαίμονας καί προσκαλεῖ τήν βοήθειαν τῶν Ἀγγέλων. Εἶναι ὅπλον ἐναντίον τῶν νυκτερινῶν φόβων μας καί ἀνάπαυσις ἀπό τούς ἡμερινούς κόπους".

Σέ αὐτό τό πόνημα καταχωροῦνται οἱ περιπτώσεις πού βασανίζουν τόν σύγχρονο ἄνθρωπο καί οἱ ψαλμοί πού εἶναι ἡ καρδιά ὅλης τῆς ἁγίας Γραφῆς καί ὁ ἀναγνώστης θά βρῆ ἀνάπαυση καί λύτρωση ἀνάλογα μέ τήν πίστη του. 

Τά θέματα τά ὁποῖα διαπραγμνατεύονται εἶναι ἀπό κείμενα ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως καταγράφονται σέ διά-φορα ἔντυπα, τοῦ Πατριαρχείου Ἱερουσολήμων, Ἱερῶν Μητροπόλεων καί μεμονωμένα θρησκευτικά περιοδικά. 

Ὁ κάθε ψαλμός διαπραγματεύεται πολλά θέματα καί ἐκτός αὐτοῦ μέσα του "κρύβει" καί τήν πνευματική ἑρμηνεία ἀναγωγική (ἀπό τά ὁρατά σέ ἀνεβάζει στά πνευματικά). 

Ὁ στάρετς τῆς Ὅπτινα Ὅσιος Νεκτάριος, ἑρμήνευε π.χ τά λόγια τοῦ πρώτου ψαλμοῦ· "Μακάριος ἀνήρ...." ὡς ἑξῆς:"Αὐτός ὁ ψαλμός κατά γράμμα σημαίνει πώς ἕνας ἄνθρωπος εἶναι μακάριος καί εὐλογημένος, ὅταν ἀποφεύγη τίς ἀσεβεῖς καί ἁμαρτωλές συναθροίσεις καί δέν λαμβάνει μέρος σέ αἱρετικές ἤ ἀντιεκκλησιαστικές διδασκαλίες. 

Σύμφωνα μέ ἄλλη πνευματική ἑρμηνεία ὁ μακάριος ἄνθρωπος εἶ-ναι ὁ νοῦς, πού δέν δέχεται τούς ἐμπαθεῖς λογισμούς (σκέψεις μέ εἰκόνες). Βέβαια εἶναι ἀδύνατον νά ἐμποδίση κανείς τήν ἐπίθεση αὐτῶν τῶν λογισμῶν· εἶναι ὅμως δυνατόν νά μήν ἀσχολεῖται καί νά μή συζητῆ μαζί τους, ἀλλά νά λέη συνεχῶς: "Κύριε ἐλέησον". Καί τότε κάθε ὑλικό καί γήϊνο ἐξαφανίζεται. Αὐτός ἀκριβῶς πού ἐνεργεῖ ἔτσι ἀποκαλεῖται μακάριος ἄνθρωπος". 

Ὁ μακαρισμός γέροντας Παΐσιος ἔλεγε γιά τούς ψαλμούς: "Εὐλογημένη ψυχή, τίποτε δέν εἶναι ἀδύνατο στό Θεό. Ζήτα του μέ εὐγένεια αὐτό πού θέλεις. Ἐάν δυσκολεύεσαι, διάβασε τούς ψαλμούς τοῦ Δαβίδ. Θά δῆς ἐκεῖνος μέ τί τρόπο ζητοῦσε ἀπό τό Θεό καί ἐλάμβανε αὐτό πού ποθοῦσε". "Ὅσοι ἀπομακρύνονται ἀπό τό Χριστό, στεροῦνται τόν θεῖο φωτισμό, γιατί ἄφησαν τό προσήλιο σάν τούς ἀνοήτους καί πηγαίνουν στό ἀνήλιο....Βλέπετε τό Ψαλτήρι πού εἶναι γραμμένο μέ θεῖο φωτισμό, τί βαθειά νοήματα ἔχει! Μάζεψε, ἄν θέλης ὅλους τούς θεολόγους, ὅλους τούς φιλολόγους, καί θά δῆς ὅτι ἕναν ψαλμό μέ τέτοι βάθος δέν μποροῦν νά φτιάξουν! Ἐνῶ ὁ Δαβίδ ἦταν ἀγράμματος, 

ἀλλά βλέπεις καθαρά πῶς τόν ὁδηγοῦσε τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ". 

"Πῆγε κάποιος οἰκογενειάρχης στόν Γέροντα καί τοῦ εἶπε γιά τίς κτηματικές ἀδικίες πού ἔγιναν εἰς βάρος του.:" Ἐγώ δέν στενοχωριέμαι γιά τήν ἀδικία γιατί δαβάζω τό Ψαλτήρι. Ἕνα Κάθισμα τό ἀπόγευμα καί δυό Καθίσματα πρίν ξημερώση. Σχεδόν τό ἔμαθα ἀπ' ἔξω. Κανένας Ψαλμός δέν λέει ὅτι οἱ ἄδικοι ἔκαναν προκοπή. Ἐνῶ τούς δικαίους τούς σκέφτεται ὁ Θεός. Ἐ-γώ Πάτερ μου δέν λυπᾶμαι τά κτήματα πού ἔχασα, ἀλλά λυπᾶμαι τά ἀδέλφια μου πού χάνουν τήν ψυχή τους". 

Ὁ δέ Γέροντας Πορφύριος σέ ἐρώτηση ἑνός συνομιλητή του τί κάνει τίς νύκτες, ἀπάντησε:"Διαβάζω τούς ψαλμούς τοῦ Δαβίδ, ἀλλά μέ πίστη στό νόημα τῶν λέξεων πού διαβάζω. Πῶς νά στό πῶ, ἔχουν δύναμη οἱ ψαλμοί, πολύ μεγάλη δύναμη, γιατί γρά-φτηκαν μέ πολλά δάκρυα καί πολλή ταπείνωση. Τέτοια ταπεί-νωση, πού ὁ ἴδιος ὁ Θεός εἶπε: "βρῆκα ἀνάπαυση μόνο στήν καρ-διά τοῦ Δαβίδ". 

Γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἔλεγε ὁ Γέροντας: 

"Ἡ μητέρα πρέπει νά προσεύχεται πολύ κατά τήν περίοδο τῆς κυήσεως καί ν' ἀγαπάη τό ἔμβρυο, νά χαϊδεύη τήν κοιλιά της, νά διαβάζη ψαλμούς, νά ψάλλη τροπάρια νά ζῆ ζωή ἁγία". 

Γιά τήν μεγάλη πνευματική ἀξία τῶν ψαλμῶν ὁ ἀναγνώστης θά τό διαπιστώση ὅταν τούς μελετᾶ, μέ ταπείνωση. Γιά τήν καλύτερη κατανόησή των σχολιάζουμε ψαλμούς σύμφωνα μέ τή γνώμη τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.